Introductie: De EPB-eisen in België vormen sinds 2006 een verplicht wettelijk kader dat de energieprestatie en binnenklimaatkwaliteit van nieuwe en verbouwde gebouwen regelt. Voor elke bouw- of renovatietoepassing waarvoor een omgevingsvergunning vereist is, moet voldaan worden aan strikt gedefinieerde EPB-vereisten, waaronder de minimale isolatiegraad, ventilatie, netgekoppelde hernieuwbare energie en maximale energieverliezen. Vanaf 2023 gelden er strengere regels voor bijna-energieneutrale gebouwen (BEN), met E-peileisen, S-peileisen en minimale inzet van hernieuwbare energie, zoals vastgelegd in het Vlaams Energie- en Klimaatplan. In dit artikel ontdek je alles over wie aan de EPB-eisen moet voldoen, welke parameters worden gehanteerd, welke boetes gelden bij niet-naleving en wat het verschil is met de situatie in Nederland. Ontdek ook praktische voorbeelden, veelgestelde vragen en de actuele inhoud van het Belgische EPB-certificaat.
Wat zijn de EPB-eisen in België?
De EPB-eisen in België zijn verplicht te respecteren normen voor de Energieprestatie en Binnenklimaatkwaliteit van gebouwen die worden gebouwd, herbouwd of grondig gerenoveerd. Deze regelgeving is van toepassing in het Vlaamse, Waalse en Brusselse Hoofdstedelijke Gewest volgens gewestelijke uitvoering.
De EPB-regels omvatten drie kernaspecten:
- Het beperken van het primaire energieverbruik (E-peil)
- Het verbeteren van de thermische isolatie (U-waardes en S-peil)
- Het garanderen van een minimum aan luchtverversing (ventilatie-eisen)
De wettelijke basis ligt in de EPB-verordening en wordt beheerd door het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA), of respectievelijk Leefmilieu Brussel of SPW Énergie in het Waals Gewest.
Welke soorten gebouwen vallen onder EPB-eisen?
De volgende gebouwen zijn EPB-plichtig:
- Nieuwbouwwoningen (BEN-woningen verplicht sinds 2021)
- Scholen, kantoren en andere niet-residentiële gebouwen
- Renovaties >800 m³ of ingrijpende energetische renovaties
- Gebouwen met installaties (verwarming, koeling of ventilatie)
Welke parameters worden opgelegd?
De parameters waarop aanvragers worden beoordeeld zijn:
- EPB-eisen qua E-peil, S-peil, netto-energiebehoefte en transmissieverlies
- Minimale aandeel hernieuwbare energie (minstens 15 kWh/m²)
- Ventilatieprestaties conform NBN D50-001
- Oververhittingsindicator (TOjuli-waarde < 6.500)
Wat betekenen E-peil en S-peil?
Het E-peil en S-peil zijn de twee belangrijkste energieprestatie-indicatoren die worden gebruikt binnen het EPB-kader.
Wat is het E-peil?
Het E-peil geeft het globale energieverbruik van een gebouw weer, berekend op basis van:
- Verwarming, koeling en warm water
- Ventilatie, verlichting
- Hulpenergie van technische installaties
Voor BEN-woningen is E30 de maximale toegelaten waarde. Een lagere waarde wijst op betere energie-efficiëntie.
Wat is het S-peil?
Het S-peil bepaalt de kwalitatieve isolatie van een gebouwschil, los van technische installaties. Het vervangt sinds 2018 de K-peil en is relevant voor residentiële nieuwbouw.
Maximale S-peilwaarde:
- ≤ S31 voor BEN-woningen sinds 2022
- Hoe lager het S-peil, hoe beter de gebouwschil
Wie is verantwoordelijk voor de EPB-aangifte?
De hoofdaansprakelijke voor de EPB-aangifte is de aangifteplichtige:
- In de praktijk is dit de bouwheer of verkavelaar
- Deze stelt een erkende EPB-verslaggever aan
De verslaggever dient de startverklaring in, volgt het dossier op en voert de EPB-aangifte uiterlijk 12 maanden na ingebruikname of voltooiing van werken in via de EPB-software.
Wat doet een EPB-verslaggever?
Een erkende verslaggever:
- Voert het EPB-berekeningsmodel uit
- Brengt verslag uit over alle parameters: E-peil, S-peil, ventilatie
- Controleert op naleving hernieuwbare energie
Zijn hernieuwbare energiebronnen verplicht bij EPB?
Ja, in Vlaanderen is het sinds 2014 verplicht om een minimum aan hernieuwbare energie te voorzien in EPB-plichtige projecten. Momenteel geldt de eis van minstens 15 kWh/m²/jaar hernieuwbare energieproductie.
De toegelaten systemen zijn:
| Systeem | Voorbeeld |
|—————————-|——————————-|
| Zonneboiler | Voor warm tapwater |
| PV-panelen | Elektrische energievoorziening|
| Warmtepomp | Voor ruimteverwarming |
| Biomassaketels | Voor centrale verwarming |
| Aansluiting warmtenet | Stadsverwarming in projecten |
Wat gebeurt er bij niet-naleving van de EPB-eisen?
Bij overtreding van de EPB-eisen gelden bestuurlijke geldboetes:
- Boetes starten bij €1.000 en kunnen oplopen tot €250.000
- Boetebedrag = schending x eenheidsprijs per niet-nageleefde indicator
- Bij herhaaldelijke tekortkomingen kunnen sancties verstrengd worden
De handhaving gebeurt door het VEKA of bevoegd gewestelijk agentschap.
Wat is het verschil tussen EPB in België en BENG in Nederland?
Hoewel beide systemen voortkomen uit de Europese Energy Performance of Buildings Directive (EPBD), zijn er verschillen:
| Kenmerk | België (EPB) | Nederland (BENG) |
|————————|————————————|————————————-|
| Verantwoordelijke | Gewest (Vlaanderen, Brussel, Wallonië)| Rijksoverheid via RVO |
| Indicatoren | E-peil, S-peil, hernieuwbare energie | BENG 1, 2, 3 – energiebehoefte, verbruik, aandeel |
| Verplichting hernieuwbare | Ja, minimum 15 kWh/m² bij nieuwbouw | Ja, via BENG 3 |
| Label | EPC / EPB-certificaat | Energielabel op basis van NTA8800 |
Wanneer is een EPB-certificaat vereist?
Een EPB-certificaat (of EPC) is wettelijk verplicht in de volgende situaties:
- Voor elk publiek toegankelijk gebouw >250 m²
- Bij verkoop of verhuur van residentieel of niet-residentieel vastgoed
- Voor publieke instellingen en schoolgebouwen
Per gewest gelden specifieke verplichtingen:
- Vlaanderen: EPC voor woningen, appartementen en kleine niet-residentiële gebouwen
- Brussel: EPC met specifieke klassering (A+ tot G)
- Wallonië: EPC PEB genoemd, met aparte klasse-indeling
Wat is een BEN-woning en wat betekent dat wettelijk?
Een BEN-woning (Bijna-EnergieNeutrale woning) voldoet aan strenge energiecriteria:
- E-peil ≤ E30
- S-peil ≤ S31
- Hernieuwbare energie ≥ 15 kWh/m²
- Correct ventilatiesysteem type D of C+
Deze norm is verplicht sinds 2021 voor alle nieuwbouw in Vlaanderen.
Wat zijn de voordelen van een BEN-woning?
- Lagere energiefactuur (tot 75% minder verbruik)
- Premiekorting via netbeheerder Fluvius
- Hoger vastgoedrendement en betere verkoopwaarde
Hoe werkt de berekening van EPB-eisen precies?
De EPB-software van het gewest berekent op basis van input:
- Gebouwafmetingen en -oriëntatie
- Isolatiewaarden van vloeren, dak, muren, ramen
- Soorten technische installaties
- Locatie en energieprestaties van hernieuwbare systemen
De berekening genereert:
- E-peil, S-peil, U-waardes
- Ventilatieprestaties
- Oververhittingsindicator (TOjuli-beoordeling)
Welke verplichtingen gelden bij renovaties?
Renovaties vallen onder EPB als ze aan deze criteria voldoen:
- Aard van de werken = ingrijpende energetische renovatie
- Vernieuwing verwarmingssysteem én minstens 75% van buitenschil
Dan gelden dezelfde eisen als bij nieuwbouw qua:
- E-peil (max. E60)
- U-waardes per bouwdeel
- Minimale ventilatievoorziening
Zijn er EPB-premies of subsidies beschikbaar?
Via de Vlaamse overheid en netbeheerder Fluvius zijn diverse steunmaatregelen beschikbaar:
- BEN-premie tot €4.000
- Totaalrenovatiebonus
- E-peilpremie voor E≤20
Voorwaarde: aangifte tijdig indienen en installatie door erkend aannemer laten uitvoeren.
De EPB-eisen vormen de wettelijke basis voor energiezuinig bouwen in België en verzekeren dat nieuwe en gerenoveerde gebouwen bijdragen aan de Europese klimaatdoelen. Door de verplichting van hernieuwbare energie, het streven naar lage E-peil- en S-peilwaarden, en de controles via erkende EPB-verslaggevers is België goed op koers voor klimaatneutraliteit in 2050. Of je nu bouwheer, architect of aannemer bent: wie de regels volgt, bouwt energiezuiniger, comfortabeler én toekomstbestendig. Voor confrontatie met Nederlandse BENG-regels blijft het belangrijk de verschillen qua aanpak en definities te begrijpen. Raadpleeg steeds de officiële informatie op websites van VEKA, Leefmilieu Brussel of SPW Énergie voor actuele normen.